Onlangs was ik op een familiefeest. Zoiets vind ik altijd geweldig gezellig! 🙂 Deze keer echter voelde ik spanning en verdriet en dat had (denk ik) te maken met mijn theologische-/geloofsontwikkeling. Sinds ik aan de slag ben gegaan met het ontwikkelen van mijn eigen theologie, door het schrijven van mijn theologisch manifest, het opzoeken van de Vrijzinnige gemeente, en het maken van mijn website, voel ik een afstand tussen de familie en mijzelf. Alsof we in verschillende werelden leven.
Wat is dat? Hoe komt dat?

Ik heb het gevoel dat hun wereld op een bepaalde manier simpeler, overzichtelijker, veiliger, duidelijker is dan de mijne. Daarnaast weet ik uit ervaring dat de meeste familieleden zich niet goed kunnen inleven in mijn levensbeschouwing; dat draagt ook bij aan de afstand die ik ervaar. Eigenlijk heb ik het gevoel dat ik er niet bij hoor.

Blijkbaar hoort je spiritualiteit bij je identiteit en geldt dat ook voor een familie.¹ Ik heb de meeste familieleden nog niet eens verteld over mijn spirituele ontwikkelingen, zij weten het dus waarschijnlijk niet en zijn zich niet anders gaan opstellen t.o.v. mij; toch voel ik de afstand, alleen al doordat ik weet dat als we over geloof/theologie/spiritualiteit zouden beginnen, er waarschijnlijk ‘kortsluiting’ ontstaat…
Dit heeft er mee te maken dat ik weet dat mijn familieleden horen bij een godsdienstige groepering² die niet open is voor anders-denkenden en dat ik (uit ervaring) weet dat ik niet begrepen en niet volwassen benaderd zou worden als ze zouden weten dat ik niet meer geloof wat zij geloven. Ik vind het indrukwekkend dat mijn begrip van- en gevoel voor- en geloof in dingen die je niet kunt zien of vastpakken (nl. het goddelijke en metafysische) zó bepalend is voor hoe ik mijn relaties met andere mensen ervaar, terwijl de contacten met die mensen zich afspelen in de fysieke wereld.

Nou ja, ik kan er allerlei theorieën voor bedenken, maar het gevoel is vooral heel naar. Ik ervaar het als verdrietig en indrukwekkend dat ik me vroeger super thuis voelde in de familie en dat een familiebijeenkomst voelde als ‘de hemel op aarde’ en dat ik nu – waarschijnlijk als gevolg van mijn spirituele ontwikkeling – het gevoel heb dat voor een groot deel verbinding heel moeilijk of onmogelijk is. Die moeilijkheid voor het maken van verbinding komt denk ik o.a. door:
* geloof is heel belangrijk voor mensen. Het heeft zowel een grote persoonlijke emotionele betekenis als een sociale betekenis. Als daar aan gerommeld wordt dan geeft dat vaak veel spanning
* veel familieleden hebben niet de filosofische aanleg die ik heb
* familieleden (die opgegroeid zijn in het betreffende kerkverband) zijn niet gewend om te overwegen dat andere theologische ideeën dan die ze zelf voor waar houden óók zinnig kunnen zijn; sterker nog, ze zijn opgevoed met een reserve (om niet te zeggen ‘afkeer’) t.o.v. andere theologische en levensbeschouwelijke ideeën. In de kerk wordt immers gepreekt dat “wat wij samen geloven is de waarheid en alles wat daar van afwijkt leidt tot de ondergang” (mijn parafrase).

Wat jammer dat dit zo is… 🙁 Ik zou het heel fijn vinden als al mijn familie en vrienden spirituele volwassenheid zouden hebben en…
* voor zichzelf overtuigd zijn van wat ze geloven
* niet bang zijn voor wat anderen geloven
* interesse hebben voor wat anderen geloven
* kunnen aanhoren wat anderen geloven met een neutrale houding (geen aanvallende of verdedigende houding)

¹ Als ik ‘identiteit’ even definieer als “de meest bepalende dingen van hoe je jezelf beleeft”

² In kerktaal: ‘kerkverband’ of ‘denominatie’